โลกนับแต่นี้ต่อไป ไม่อาจกลับไปเหมือนเดิมได้อีกแล้ว!!

ผมไม่แน่ใจนักว่าจะใช้ถ้อยคำบอกเล่าถึงสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นอันสืบเนื่องมาจากกรณี "เคเบิลเกต" อันเป็นฝีมือการ "ปล่อยของ" ครั้งประวัติศาสตร์ของเว็บไซต์ "วิกิลีกส์" ได้ครบถ้วนและช่วยให้เกิดจินตนภาพได้ชัดเจนอย่างที่มันกำลังเป็นอยู่หรือไม่

ในด้านหนึ่งนั้น ผมว่าผู้อ่านทุกคนคงจะคิดออกว่า ผลสะเทือนที่เกิดขึ้นจากการทยอยเปิดเผย "รายงานลับ" ทางการทูตของสหรัฐอเมริกาทั้งที่ส่งไปถึงและรายงานกลับมายังกระทรวงต่างประเทศสหรัฐนั้น มันเหมือนกับการโยนระเบิดตูมลงกลางวง

สิ่งที่เกิดขึ้นตามมาก็คืออาการบาดเจ็บล้มตาย มากบ้างน้อยบ้างแล้วแต่กรณีของ "ความลับ" ที่ถูกเปิดเผยออกมา

ที่แน่ๆ ก็คือ สหรัฐ "เอกะมหาอำนาจ" ในเวลานี้โดนเข้าไปเต็มๆ ไหนจะความลับถูกเปิดเผย ไหนจะเสื่อมเสียชื่อเสียง แถมยังต้องมานั่งรื้อระบบ ทำความเข้าใจในเชิงการทูตกันอีกมากมายมหาศาล อีกนานปีก็ไม่แน่นักว่า "ความไว้วางใจ" และ "ความเชื่อมั่น" ที่มิตรประเทศมีให้จะกลับคืนมาเหมือนเดิม

แต่นั่นเป็นเพียง "เสี้ยวเดียว" ของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นและดำเนินไปในเวลานี้

ข้อเท็จจริงที่ว่า วิกิลีกส์บอกว่าข้อมูลที่เป็นรายงานทั้งหมดนั้นมีมากกว่า 250,000 ชิ้น ประกอบกับความเป็นจริงที่ว่า สหรัฐมีสถานทูตและสถานกงสุลอยู่ในประเทศต่างๆ ทั่วโลกกว่า 250 แห่ง กลายเป็นแรงกดดันให้ "หลายประเทศ" ทำทุกวิถีทางเพื่อยับยั้ง "วิกิลีกส์"

สิ่งที่เกิดขึ้นตามมานับตั้งแต่ 28 พฤศจิกายน เรื่อยมาจนถึงขณะนี้อุปมาได้เท่ากับเกิด "สงคราม" ขึ้นเลยทีเดียว เป็นสงครามที่ใช้โลกไซเบอร์ที่เรามองไม่เห็นเป็นสมรภูมิ

ฝ่ายหนึ่งสนับสนุน อีกฝ่ายต่อต้าน แน่นอนศูนย์รวมของสงครามหนนี้อยู่ที่วิกิลีกส์

เป็นสงครามที่ไม่มีเขตแดน ไม่มีขอบเขตตายตัวแน่นอน แล้วก็ไม่จำกัดเวลา เป้าหมาย นั่นหมายความว่า ผม-ท่านผู้อ่าน หรือใครก็ตามที อาจเจอลูกหลงเข้าได้ตลอดเวลา

จุดเริ่มของศึกไซเบอร์หนนี้ เกิดขึ้นอย่างไม่เป็นทางการเมื่อวันที่ 28 พฤศจิกายน ไม่กี่ชั่วโมงก่อนหน้าที่จะมีการ "ปล่อยของ" ครั้งแรกของวิกิลีกส์ ปรากฏว่าเว็บไซต์จอมแฉแห่งนี้ล่มไปหลายชั่วโมง เป็นผลมาจากการระดมยิงคำสั่งเข้าไปสู่เว็บไซต์นับล้านๆ ครั้งในระยะเวลาอันสั้นเป็นวินาที จนเซิร์ฟเวอร์ไม่สามารถตอบสนองคำสั่งได้ ทั้งระบบของวิกิลีกส์พิการไปทันที

วิธีนี้รู้จักกันดีแม้ในหมู่แฮกเกอร์ระดับ "อนุบาล" เรียกกันว่า "ดีดีโอเอส" หรือ "ดิสทริบิวท์ เดเนียล ออฟ เซอร์วิส"

ส่วนการรุกที่เป็นทางการนั้นเกิดตามหลังมาติดๆ จาก "ผู้ทรงอิทธิพล" หลายคนในสหรัฐ ทั้งทางลับและเปิดเผย ที่เปิดเผย อาทิ โจ ลีเบอร์แมน วุฒิสมาชิกคอนเนกติกัต เป็นต้น กดดันจน "อเมซอน" เว็บไซต์ดังที่นอกจากขายหนังสือแล้วยังให้เช่าเนื้อที่เซิร์ฟเวอร์ด้วย ต้องตัดสัมพันธ์กับ "วิกิลีกส์" ที่เป็นลูกค้ากันมานาน

ต่อด้วยการบีบให้บริษัทผู้ให้บริการโดเมนเนม หรือชื่อที่อยู่เว็บไซต์ ให้ยกเลิกสัญญากับ "วิกิลีกส์ ดอท โออาร์จี"

หลายประเทศเอาอย่างครับ เช่น เอริค เบสซอง รัฐมนตรีอุตสาหกรรมฝรั่งเศส บอกว่าผู้ให้บริการรายไหน ไม่ว่าจะเป็นผู้ให้บริการอินเตอร์เน็ต (ไอเอสพี) หรือผู้ให้บริการเซิร์ฟเวอร์ ให้บริการกับวิกิลีกส์ถือเป็นการกระทำที่ "ยอมรับไม่ได้"

จาก อัลบั้มภาพ Matichon Online

มาสเตอร์การ์ด กับ เพย์พัล ที่ทำสัญญาให้บริการทางการเงินกับวิกิลีกส์ ก็ยกเลิกสัญญา

ตัดแหล่งเก็บข้อมูล ตัดแหล่งรายได้ที่คอยให้ทุนสนับสนุน ต่อด้วยการไล่ล่า "คีย์แมน" ตามมาติดๆ นำมาซึ่งการจับกุม "จูเลียน แอสแซนจ์" ของสกอตแลนด์ยาร์ด เมื่อวันที่ 8 ธันวาคม

วิกิลีกส์ตอนนี้อยู่ได้ด้วยสิ่งที่เรียกกันว่า "มิร์เรอร์ไซต์" หรือ "เว็บไซต์กระจกเงา" ที่จัดตั้งเครือข่ายมากกว่า 350 ไซต์ ทำหน้าที่เป็นตัวเชื่อมโยงไปยังเซิร์ฟเวอร์จริงๆ ของวิกิลีกส์

นั่นเป็นการแก้เกม แก้ปัญหาเฉพาะหน้า แต่การตอบโต้กลับก็เกิดขึ้นตามมาอีกไม่ช้าไม่นาน พวกเขาเรียกมันว่า "โอเปอเรชั่น เพย์แบ๊ค" หรือ "ปฏิบัติการเอาคืน"

ตอนผมกำลังนั่งเขียนต้นฉบับชิ้นนี้อยู่นั้น โอเปอเรชั่น เพย์แบ๊ค ถล่มเน็ตเวิร์กของ วีซ่า, เพย์พัล กับ มาสเตอร์การ์ด เดี้ยงไปพักใหญ่แล้วด้วย "ดีดีโอเอส" เช่นกัน แถมมีการเจาะระบบอี-เมลของศาลในสวีเดนตามมา ผมเชื่อว่าเป้าหมายต่อไปคงเป็น อเมซอน

อีกฝ่ายตอบโต้ด้วยการถล่มหน้าเว็บเฟซบุ๊กและทวิตเตอร์ของ โอเปอเรชั่น เพย์แบ๊ค เดี้ยงตามไปด้วย

และนี่เป็นเพียงแค่เริ่มต้น มันจะลุกลามต่อไปอีท่าไหน ไม่มีใครบอกได้ แต่ต่างฝ่ายต่างมีศักยภาพพอเพียงที่จะถล่มซึ่งกันและกันแบบ "ไร้ขีดจำกัด"

ฝรั่งเขามีสำนวนอุปมาอุปไมยสถานการณ์ที่เกิดขึ้นแล้วขยายตัวออกไปโดยไม่มีใครควบคุมได้ว่า เหมือนกับการเปิดหีบ "แพนโดร่า"

ผมว่า กรณีเคเบิลเกตและวิกิลีกส์ ถ้าไม่ใช่ ก็กำลังเข้าใกล้สภาวะนั้นเข้าไปทุกทีแล้ว!


ในขณะที่ "โอเปอเรชั่น เพย์แบ๊ค" กำลังอาละวาดโดยไม่ใส่ใจ "ผลเสียหายข้างเคียง" นั้น "วิกิลีกส์" ก็ยังโดนถล่มอยู่เป็นระลอก ระดับความรุนแรงนั้นวัดกันที่ปริมาณของคำสั่งที่ส่งเข้าไปยังเว็บไซต์ นับตั้งแต่วันที่ 7 ธันวาคม เรื่อยมา ว่ากันว่า วิกิลีกส์ถูกถล่มด้วยปริมาณคำสั่งในอัตราสูงถึง "20 กิกะบิทต่อวินาที"

ชนิดที่อยู่รอดมาได้จนถึงขณะนี้ถือเป็นปรากฏการณ์ "น่าศึกษา" ครับ

แต่นั่นไม่ใช่ "ความท้าทาย" ที่ใหญ่โตที่สุดที่วิกิลีกส์เผชิญอยู่ การที่ "พวกเขา" สามารถรับมือและแก้เผ็ดได้เป็นเครื่องยืนยันได้เป็นอย่างดี

ตอนที่จูเลียน แอสแซนจ์ เดินเข้าห้องขังของคุก "แวนด์สเวิร์ธ" ในกรุงลอนดอนแบบ "ห้ามประกัน" ต่างหาก คือความท้าทายใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์สั้นๆ 4 ปีของการก่อตั้งวิกิลีกส์

คนที่วิพากษ์วิจารณ์วิกิลีกส์มาตลอดบอกว่า การที่แอสแซนจ์ถูกจำคุกทำให้จุดอ่อนสำคัญที่สุดของเว็บไซต์ดังแห่งนี้แสดง ตัวออกมาให้เห็นอย่างชัดเจน นั่นคือ วิกิลีกส์พึ่งพาบุคคลเพียงคนเดียวมากจนเกินไป

วิกิลีกส์รวมศูนย์อยู่ที่คนที่หนังสือพิมพ์หลายฉบับเรียกว่า "เจ-แอส" มากเสียจนไม่มี "ตัวแทน" เกิดขึ้นตามธรรมชาติในทันทีทันใดที่เขาจำเป็นต้องเดินเข้าคุก

ข้อเท็จจริงเรื่องนี้ปรากฏเป็นรายงานข่าวเมื่อเดือนกันยายนที่ผ่านมา เหตุเกิดในการประชุมภายในของวิกิลีกส์เอง ซึ่งจูเลียน แอสแซนจ์ ประกาศอย่างอหังการว่า

"ผม คือหัวใจ คือวิญญาณขององค์กรนี้ เป็นผู้ก่อตั้ง, เป็นเจ้าของปรัชญา, เป็นโฆษก, เป็นผู้เขียนโค้ดตั้งต้น, เป็นผู้จัดองค์กร, เป็นผู้จัดการเรื่องเงิน และเป็นทุกอย่างที่เหลือทั้งหมด" เป้าหมายที่แอสแซนจ์บอกเรื่องนี้ออกมาอย่างดุเดือดก็คือ เพื่อนร่วมงานส่วนหนึ่งที่กังขากับการตัดสินใจเรื่อง "ปูมบันทึกสงครามอัฟกัน" ของเขา เขาตบท้ายประโยคนี้อย่างหนักแน่นไว้ว่า

"ถ้าคุณมีปัญหากับผม ย้ายก้นออกไปซะ"!

แน่นอน มีคน "ย้ายก้น" ออกไปในวันนั้น แต่ประเด็นหนึ่งที่สะท้อนออกมาจากเหตุการณ์ดังกล่าวก็คือ เมื่อคนอย่าง "แอสแซนจ์" มีปัญหา ถูกจำกัดการเคลื่อนไหว ถูกปิดกั้นการติดต่อ "วิกิลีกส์" ก็มีปัญหามหาศาลตามมา

ในระยะสั้น สิ่งที่คุกคามเฉพาะหน้าของวิกิลีกส์ก็คือ พวกเขายังจำเป็นต้องทยอยปล่อย "เคเบิล" ของสถานทูตสหรัฐต่อเนื่องต่อไป ในเวลาเดียวกับที่อาสาสมัครด้านเครือข่าย, พนักงานฝึกหัด, แอ๊คติวิสต์, และพนักงานประจำที่ได้รับค่าจ้างจากวิกิลีกส์กำลังได้รับการบีบคั้นจาก สถาบันการเงินต่างๆ อย่างหนัก

ตัวแทนวิกิลีกส์รายหนึ่งปูดออกมาเมื่อ สัปดาห์ที่แล้วว่า วิกิลีกส์มีเงินอยู่ในบัญชีธนาคารอยู่ 1 ล้านยูโร แต่ตอนนี้มีแหล่งข่าวบอกกับเดอะ การ์เดียน ว่าการ "เข้าถึง" เงินก้อนที่ว่าเริ่มมีปัญหา หลงเหลือเงินอยู่ราว 100,000 ยูโรเท่านั้นที่อยู่ใน "ธนาคารสวิส" และ เพย์พัล หลังหลายฝ่าย "แซงค์ชั่น" วิกิลีกส์

เซิร์ฟเวอร์ต้องเช่า ค่าใช้จ่ายเกิดขึ้นตามมา แต่รับเงินบริจาคใหม่ไม่ได้ เข้าถึงเงินเก่าลำบาก นั่นประเด็นแรก

ถัดมา ขนาดข้อมูล 250,000 ชิ้น ส่งผลให้วิกิลีกส์ไม่สามารถ "รับข้อมูลใหม่" เข้ามา ถ้าหากไม่ปล่อย "ข้อมูล" ออกไป นอกจากข้อมูลเคเบิลเกตแล้ว ยังมีข้อมูลของ "แบงก์ ออฟ อเมริกา" ที่จ่อคิวรอการตัดสินใจและรูปแบบดำเนินการอยู่

นี่ก็เป็นปัญหา และเป็นเรื่องที่ แอสแซนจ์ ต้องบริหารจัดการ

อาจถึงขั้นต้องสั่งการจากในคุกกันมาเลยทีเดียว


วัตถุประสงค์สำคัญในการจัดตั้ง "วิกิลีกส์" คือการสร้างความ "โปร่งใส" ให้เกิดขึ้น บีบคั้นให้รัฐบาลทุกประเทศ "เปิดเผย" และ "รับผิดชอบ" ในการกระทำใดๆ ของตน แต่ความเห็นที่แตกแยก แบ่งขั้นอันเกิดขึ้นจากกรณี "เคเบิลเกต" ทำให้ภาพดังกล่าวเลอะเลือนไปในความเห็นของหลายต่อหลายคน

บางคนเหล่านั้นเห็นว่า การดำเนินการทางการทูต จำเป็นต้อง "ปิดลับ" ไม่เช่นนั้นก็ไม่มีความหมาย อีกบางคนเห็นว่า เคเบิลเกต สร้างความเสียหายให้เกิดขึ้นมากกว่ารังสรรค์สภาวการณ์ในเชิงบวก

ข้อถกเถียงเหล่านี้จะกลายเป็นหัวข้อสำหรับ "เคส สตัดดี้" อีกมากมายในอนาคตครับ

ใน ระยะสั้น ข้อกังขามากมายเกิดขึ้นกับพฤติกรรมของวิกิลีกส์ ทำไมจู่ๆ วิกิลีกส์ถึงได้จงใจเป็นศัตรูกับสหรัฐโดยเฉพาะขึ้นมา? ทำไม ในขณะที่ถามหาความโปร่งใส วิกิลีกส์ กลับไม่โปร่งใสในทุกๆ อย่างที่ตนทำ? ทำไม วิกิลีกส์จงใจแตะแต่เรื่อง "ใหญ่ๆ" และ "อื้อฉาว" ระดับสะเทือนทั้งโลก จูเลียน แอสแซนจ์ มีวัตถุประสงค์ใดกันแน่?

กระทั่ง วิกิลีกส์ต้องการกำทั้งโลกไว้ในอุ้งมือใช่หรือไม่?

ในระยะยาว ปัญหาของวิกิลีกส์ยิ่งลึกซึ้งและละเอียดอ่อนมากยิ่งขึ้น

หลังเหตุการณ์เมื่อเดือนกันยายน แดเนียล ดอมส์ชีท-เบิร์ก แกนนำคนหนึ่งของวิกิลีกส์ "ย้ายก้น" ออกมา จัดตั้งองค์กรใหม่ที่เป็นคู่แข่งโดยตรงของวิกิลีกส์ ขึ้นมา ร่วมกับพนักงานเดิมอีกจำนวนหนึ่ง

แม้ว่ายังไม่มีการเปิดตัว แต่ดอมส์ชีท-เบิร์ก บอกแล้วว่า องค์กรใหม่นี้ตั้งเป้าจะแก้ไข "จุดอ่อน" ที่เขาได้พบเห็นเมื่อครั้งทำงานอยู่กับวิกิลีกส์

เขาเปิดโปงว่า วิกิลีกส์ใส่ใจแต่เรื่อง "ที่จะสร้างพาดหัว" ไม่ให้ความสำคัญกับข้อมูลเล็กๆ ที่มีความหมายมากกว่า มีนัยมากกว่า แถมยังเปิดโปงต่อว่า กระบวนการดำเนินการของวิกิลีกส์ "ขาดความโปร่งใสในแง่ของการสรุปการตัดสินใจดำเนินการในแต่ละครั้ง" และ "มีความไม่พอใจเกิดขึ้นเยอะมาก" ในองค์กร

ที่สำคัญก็คืองานทั้งหมดของวิกิลีกส์ "ไม่ได้ทำลงไปอย่างถูกต้อง" เสียทุกอย่าง

นั่น หมายความว่า ในขณะที่เคเบิลเกตส่งผลให้กระทรวงต่างประเทศและสถานทูตสหรัฐถูกตรวจสอบอย่าง หนักแบบที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน มันก็ทำให้ "วิกิลีกส์" ถูกตรวจสอบในแง่มุมที่ไม่เคยมีใครคิดถึงมาก่อนเช่นกัน

"จอห์น ยัง" สถาปนิกอายุ 74 ปี ที่เคยให้ความช่วยเหลือในการก่อตั้งวิกิลีกส์ และมีเว็บไซต์เปิดเผยข้อมูลลับชื่อ "ครายทูมี" ที่ดำเนินการมายาวนาน 14 ปีแล้ว ให้ความเห็นว่า ถ้าวิกิลีกส์จะถูกโค่นล้มก็คงเป็นเพราะตัวเองมากกว่าเป็นฝีมือของรัฐบาลไหนๆ

สนิมเกิดแต่เนื้อในตนฉันใด วิกิลีกส์ก็เป็นจุดอ่อนในตัวมันเองฉันนั้น

คู่แข่งขันที่ทำได้ดีกว่า โปร่งใสกว่า และรับผิดชอบมากกว่า จะทำให้วิกิลีกส์ค่อยๆเลือนหายไปในที่สุด

จอห์น ยัง บอกว่า ในเวลานี้มีเว็บไซต์ที่ทำหน้าที่เช่นเดียวกับวิกิลีกส์อยู่อีกหลายร้อยเว็บ ไซต์ อาจมากถึงเป็นเรือนพัน แต่หลายคนไม่เคยได้ยินชื่อมาก่อน

เหตุผลที่มีมากขนาดนั้น เพราะการทำเช่นนี้ "ได้ทั้งเงิน ได้ทั้งกล่อง" เขาบอก

ในความเห็นส่วนตัว จอห์น ยัง เชื่อว่า เว็บไซต์เพื่อความโปร่งใสทั้งหลาย ถูก "โมเนไทส์" หรือถูก "ใช้เป็นเครื่องมือหาเงิน" ไปแล้ว เขาอุปมาทุกเว็บว่าเป็นเหมือน "องค์กรเชิงพาณิชย์" ที่แข่งขันกันใน "ตลาดที่เปิดกว้าง" แย่งกันดูด "เงินบริจาค" ด้วย "สินค้า" ที่เรียกว่า "ข้อมูลลับ-ละเอียดอ่อน"

เมื่อ เดือนมกราคม 2007 เมื่อครั้งที่วิกิลีกส์เปิดตัวเป็นหนแรกต่อสาธารณะหลังจากก่อตั้งองค์กรมา เมื่อปีก่อนหน้านั้น มีอี-เมลจาก "ผู้ก่อตั้ง" ไปถึงผู้ที่เกี่ยวข้องวิกิลีกส์ ทุกคน

เนื้อความตอนหนึ่งเน้นชัดเจนว่า

"เป้าหมายหนึ่งของเรา คือการระดมเงิน (บริจาค) ให้ได้ถึง 5 ล้านดอลลาร์ภายในเดือนกรกฎาคมนี้"!


ไม่ว่า "สงครามไซเบอร์" หนนี้จะลุกลามออกไปมากน้อยเพียงใด ไม่ว่า "สนิม" จะกัดกร่อนวิกิลีกส์ลึกซึ้งเพียงใด ก็ไม่อาจบดบังคุณูปการว่าด้วยการให้ความสำคัญต่อเสรีภาพของข้อมูลข่าวสารและ ความโปร่งใส ที่วิกิลีกส์นำพามาสู่โลกกว้างได้

วิกิลีกส์อาจยุติลงใน เร็ววัน หรือในอีกเนิ่นนาน ไม่ใช่ประเด็นสำคัญอีกต่อไป เพราะเมื่อนั้นอาจมีอีกหลายร้อยองค์กรที่พร้อมสานต่อเรื่องนี้ต่อไป อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น และรับผิดชอบมากยิ่งขึ้น

โลกนับแต่นี้ต่อไป ไม่อาจกลับไปเหมือนเดิมได้อีกแล้ว!!


ที่มาบทความ: มติชนออนไลน์ (update: วันที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2553 เวลา 21:00:00 น.)
ชื่อบทความ: "สนิม" อันเกิดแต่เนื้อใน "วิกิลีกส์"
บทความโดย: ปิยมิตร ปัญญา piyamitara@gmail.com
(Source: ที่มา คอลัมน์โกลบอลโฟกัส หนังสือพิมพ์มติชนรายวัน ฉบับประจำวันที่ 11 ธันวาคม 2553)